Ingxelo ye-World Health Statistics yi-World Health Organization's (WHO) ukuhlanganiswa konyaka kwedatha yakutshanje kwimpilo kunye nezalathi ezinxulumene nempilo kuMazwe angamaLungu angama-194. Uhlelo luka-2021 lubonisa ubume behlabathi kanye phambi kobhubhani we-COVID-19, othe wasongela ukubuyisela umva uninzi lwenkqubela phambili eyenziwe kwiminyaka yakutshanje. Ibonisa iindlela zempilo ezisuka kwi-2000-2019 kumazwe ngamazwe, imimandla kunye namaqela engeniso kunye nedatha yamva nje yezalathi ezingaphezulu kwe-50 ezinxulumene nempilo ye-SDGs kunye neNkqubo ye-WHO yeshumi elinesithathu loMsebenzi (GPW 13).
Ngelixa i-COVID-19 ibiyingxaki yobungakanani bembali, ikwabonisa amathuba okunyusa ngokukhawuleza intsebenziswano yehlabathi kunye nokuzalisa izikhewu zedatha ekudala ikho. Ingxelo ka-2021 inikezela ngedatha emalunga nokuhla kwabantu kubhubhani we-COVID-19, iqaqambisa ukubaluleka kokubeka iliso kukungalingani kunye nokungxamiseka kokuvelisa, ukuqokelela, ukuhlalutya, kunye nokunikela ingxelo ngexesha, elithembekileyo, elinokuthathelwa amanyathelo kunye nokwahlulwahlulwa kwedatha ukuze sibuyele kwindlela yethu kwiinjongo zethu zehlabathi.

Impembelelo ye-COVID-19 kwimpilo yabantu
I-COVID-19 ibeka imiceli mngeni emikhulu kwimpilo yoluntu kunye nentlalo-ntle kwihlabathi jikelele kwaye ithintela inkqubela phambili ekuhlangabezeni ii-SDGs kunye nokujoliswe kuko kwebhiliyoni ezintathu ze-WHO.
Iithagethi ze-WHO ze-Triple Billion zingumbono okwabelwana ngawo phakathi kwe-WHO kunye naMazwe angamaLungu, anceda amazwe ukuba akhawulezise ukuhanjiswa kwee-SDGs. Ngo-2023 bajonge ukufezekisa: ibhiliyoni enye abantu abaninzi banandipha impilo engcono kunye nokuphila kakuhle, enye ibhiliyoni abantu abaninzi abaxhamlayo kwi-inshorensi yezempilo jikelele (ehlanganiswe ngeenkonzo zempilo ngaphandle kokufumana ubunzima bezemali) kunye nebhiliyoni enye abantu abakhuselwe ngcono kwiimeko ezingxamisekileyo zezempilo.
Ukusukela nge-1 kaMeyi ka-2021, ngaphezulu kwe-153 yezigidi zeemeko eziqinisekisiweyo ze-COVID-19 kunye ne-3.2 yezigidi zokusweleka okuye kwaxelwa kwi-WHO. Ummandla waseMelika kunye noMmandla waseYurophu ngowona uchaphazeleka kakhulu, ngokudibeneyo ubandakanya ngaphezulu kweekota ezintathu zamatyala axeliweyo kwihlabathi liphela, kunye namazinga amatyala ahlukeneyo kwi-100 000 yabemi abangama-6114 kunye nama-5562 kwaye phantse isiqingatha (48%) sabo bonke abantu ababhubhileyo okunxulunyaniswa ne-COVID-19 okwenzeka kwiNgingqi yaseMelika, kunye nesinye kwisithathu (34%) kwiNgingqi yaseYurophu.
Kwi-23.1 yezigidi zeemeko ezixelwe kuMmandla we-Asia-mpuma ye-Asia ukuza kuthi ga ngoku, ngaphezulu kwe-86% kuthiwa yeyaseIndiya. Ngaphandle kokusasazeka ngokubanzi kwentsholongwane, iimeko ze-COVID-19 ukuza kuthi ga ngoku zibonakala zigxile kakhulu kumazwe anengeniso ephezulu (HICs). Ama-20 ee-HICs ezichaphazeleka kakhulu athatha phantse isiqingatha (45%) samatyala e-COVID-19 aqokelelekayo ehlabathini, ukanti amele isibhozo kuphela (12.4%) sabemi behlabathi.
I-COVID-19 ijongane nokungalingani okuhlala ixesha elide kumaqela emivuzo, iphazamise ukufikelela kumayeza ayimfuneko kunye neenkonzo zempilo, yolula umthamo wabasebenzi bezempilo behlabathi kwaye iveze izikhewu ezibalulekileyo kwiinkqubo zolwazi lwezempilo zelizwe.
Ngelixa izicwangciso zemithombo ephezulu zijongene nemingeni enxulumene nokugqithiswa kwamandla eenkonzo zempilo, ubhubhane ubeka imingeni enzima kwiinkqubo zempilo ezibuthathaka kwiindawo eziphantsi kwezixhobo kwaye ubeka emngciphekweni impumelelo ezuzwe nzima kwimpilo kunye nophuhliso olwenziwe kumashumi eminyaka akutshanje.
Idatha evela kumazwe angama-35 anengeniso ephezulu ibonisa ukuba indlela yokuziphatha yokuthintela iyancipha njengoko ukuxinana kwekhaya (umlinganiselo wesimo sentlalo zentlalo) kukhula.
Lilonke, ama-79% (ixabiso eliphakathi kumazwe angama-35) abantu abahlala kumakhaya angaxinananga banike ingxelo yokuzama ukuziqhelanisa nabanye abantu xa kuthelekiswa nama-65% kumakhaya axinene ngokugqithisileyo. Ukuhlamba izandla rhoqo yonke imihla (ukuhlamba izandla ngesepha namanzi okanye ukusebenzisa izicoci zezandla) nazo bezixhaphake kakhulu kubantu abahlala kumakhaya angaxinganga (93%) xa kuthelekiswa nabo bahlala kumakhaya axinene kakhulu (82%). Ngokuphathelele ukunxiba imaski esidlangalaleni, iipesenti ezingama-87 zabantu abahlala kumakhaya anganabantu banxiba imaski yonke okanye ixesha elininzi xa besesidlangalaleni kwiintsuku ezisixhenxe ezidlulileyo xa kuthelekiswa ne-74% yabantu abahlala kwiimeko ezixinene kakhulu.
Ukuhlanganiswa kweemeko ezinxulumene nentlupheko kunciphisa ukufikelela kwiinkonzo zempilo kunye nolwazi olusekelwe kubungqina ngelixa ukwandisa ukuziphatha okuyingozi.
Njengoko ingxinano yamakhaya isanda, iindlela zokuthintela i-COVID-19 ziyehla

Ixesha lokuposa: Jun-28-2020